De 2e Lijn Bunkers vullen de dode hoeken op die de Interval en flankeringbunkers van de antitankgracht niet volledig dekken.
In tegenstelling tot de vorige bunkers worden deze genummerd tegen wijzerzin, dus beginnend van het Albertkanaal (Y 1) naar de Schelde (Y 43).
Ze zijn te herkennen aan volgende punten:
Buitenkant:
Heeft geen eitjescamouflage, allen zijn glad.
Boven in het midden aan de vriendzijde hebben ze een schoorsteenopening.
Er is steeds een observatiesleuf boven het schietgat, altijd aan de kant van de oreillon.
Binnen:
Nis voor kachel.
Observatieopening boven schietgat.
Kleiner schietgat met bovenaan draadstang voor pantserschild.
Een schrijven gedateerd op 2 oktober 1939 van Kolonel Tricot, Directeur van het 4e Directie van genie en Fortificatie aan de Directeur van het 2e Directie van Genie en Fortificatie meldt de bouw van deze 42 bunkers (eerst 31 voorzien).
Deze bevat een lijst van aannemers (15) die ofwel al bunkers voor Landsverdediging hebben gebouwd of momenteel bunkers aan het bouwen zijn.
De voorkeur gaat uit naar aannemers die momenteel in de buurt van de Antitankgracht werkzaam zijn.
Op 3 oktober wordt dan naar 9 aannemers via een spoedbestelling het bijzonder bestek en de opnemingsbladen verstuurd.
Diezelfde dag nog moet aannemer TRAVHYDRO afzien van de aanbesteding omdat een deel van zijn technisch personeel door de mobilisatie onder de wapens is opgeroepen. Vermoedelijk is hij niet de enige die met deze problemen kamt.
Deze bunkers worden met de letter Y voorafgegaan en werden verdeeld in 6 loten;
Lot 1
Voorziene Kostprijs
649.972,20 Frs.
8 bunkers genummerd Y1 - Y2 - Y3 - Y4 - Y5 - Y6 - Y7 en Y8 van het type M2
Lot 2
Voorziene Kostprijs
568.297,42 Frs.
7 bunkers genummerd Y9 - Y10 - Y11 - Y12 - Y13 - Y14 en Y15 van het type M2
Lot 3
Voorziene Kostprijs
568.565,95 Frs.
7 bunkers genummerd Y16 - Y18 - Y19 - Y20 -Y21 - Y22 en Y23 van het type M2
Lot 4
Voorziene Kostprijs
871.016,55 Frs.
9 bunkers genummerd Y24 - Y25 - Y26 - Y27 -Y28 -Y30 en Y31 van het type M2, Y29 en Y32 van het type a deux flancs
Lot 5
Voorziene Kostprijs
646.220,25 Frs.
5 bunkers genummerd Y33 - Y34 - Y35 - Y36 en Y37 van het type a deux flancs
Lot 6
Voorziene Kostprijs
731.053,28 Frs.
6 bunkers genummerd Y38 - Y39 - Y40 - Y41 en Y42 van het type a deux flancs, Y43 van het type special
Merk op dat bunker Y17 niet bestaat!
Van de negen aangeschreven aannemers zijn er maar zes die daadwerkelijk hun biedingen binnenleveren, hun laagste bod per lot.
Lot 1 | Van Rymenant uit Lier | 973.470,-- |
Lot 2 | E.H.B.A. uit Antwerpen | 857.970,76 |
Lot 3 | Lemmens uit Leopoldsburg | 876.329,50 |
Lot 4 | S.E.G.T.A. uit Elsene | 1.294.009,60 |
Lot 5 | Van den Bulck uit Merksem | 995.617,-- |
Lot 6 | Soc. Belges de Beton uit Brussel | 1.125.755,10 |
Deze prijsopgaven zijn abnormaal hoog (gemiddeld 50% meer dan de opgegeven prijs) en er wordt terecht vermoed dat de aannemers onderling afspraken hebben gemaakt om de prijs op te drijven. Vooral de prijs voor het beton per m³ is met gemiddeld 200 Frs. hoger berekend dan deze die voor de bouw van de bunkers die momenteel aan de KW-linie worden gevraagd.(eveneens 6 loten)
De aanbestedingen worden (terecht) geweigerd en een heraanbesteding ditmaal met alle aannemers geeft op 16 oktober 1939:
Lot 1 | Trabeka | 847.276,76 |
| Lot 2 | Trabeka | 748.881,77 |
| Agemans | 945.310,-- |
|
| Grégoire | 814.825,65 |
| De Meyer | 956.538,40 |
|
| Agemans | 826.761,50 |
| Carpeaux | 970.279,60 |
|
| Carpeaux | 837.834,-- |
| Dogaer | 974.602,-- |
|
| Laboremus | 844.367,50 |
| E.H.B.A. | 981.847,20 |
|
| Moens | 848.033,95 |
| Laboremus | 991.878,-- |
|
| Dogaer | 852.197,85 |
|
|
|
|
| E.H.B.A. | 859.370,76 |
|
|
|
|
| Monnoyer | 861.751,-- |
|
|
|
|
|
|
|
Lot 3 | Trabeka | 737.357,87 |
| Lot 4 | Trabeka | 1.121.602,34 |
| Agemans | 769.907,-- |
|
| Agemans | 1.188.436,-- |
| Lemmens | 869.424,50 |
|
| S.E.G.T.A. | 1.191.100,55 |
| Van Lesberghe | 909.838,75 |
|
| E.H.B.A. | 1.322.518,05 |
| Laboremus | 920.965,-- |
|
| Decelle | 1.324.975,50 |
| Monnoyer | 936.197,-- |
|
| Laboremus | 1.421.668,50 |
|
|
|
|
| Delens | 1.460.170,50 |
|
|
|
|
|
|
|
Lot 5 | Trabeka | 821.406,10 |
| Lot 6 | Trabeka | 928.291,44 |
| Van den Bulck | 984.185,-- |
|
| Soc. Belges de Beton | 1.115.536,10 |
| Soc. Belges de Beton | 1.025.608,50 |
|
| S.E.G.T.A. | 1.151.557,10 |
| S.E.G.T.A. | 1.027.210,-- |
|
| Decelle | 1.160.053,50 |
| Van Lesberghe | 1.034.169,50 |
|
| E.H.B.A. | 1.165.440,65 |
Merk op dat deze vrij onbekende Congolese firma Trabeka (Société d'Entreprises De Travaux En Béton Au Katanga) met filiaal in de Naamsestraat 48 te Brussel van alle loten telkens het laagste bod uitbrengt (voorkennis?). Deze firma heeft nog nooit werken voor het leger uitgevoerd.
Men gaat ervan uit dat deze firma alleen de zes loten niet tijdig kan afwerken, en het is wenselijk eerst loten 3 en 4 te bouwen daarom stelt men voor het derde lot aan de firma Agemans te geven die als tweede in de lijst met biedingen voorkomt.
Maar uit een schrijven van Lt-kolonel Rootsaert van 7 maart 1945 'Le Chef de la Section de liquidation des marchés avant la 10 mai 1940' blijkt dat de firma Trabeka wel degelijk alle loten heeft gebouwd en enkel voor lot 4 nog niet volledig is betaald.
Hoewel dat alle bunkers afgewerkt zijn ging dat wel gepaard met de nodige problemen, de firma vraagt en krijgt verschillende malen uitstel wegens het slechte weer. Uit een schrijven van 2 december 1939 blijkt dat door de uitzonderlijke zware regenval van 24 november (20 uur zware regenval) 28 werken volledig ondergelopen zijn en dat op 30 november de werken nog steeds niet kan aanvangen.
Bijna alle bunkers staan wel ergens aan een waterloop en die kunnen de wateroverlast niet aan en lopen over:
In Lot 1: bunker n 6 overstroomd door het Grote Schijn;
In Lot 2: bunker n 20 overstroomd door de naastgelegen gracht;
In Lot 4: bunker n 27 idem;
In Lot 5: bunker n 36 en de locaties van bunkers 34 en 35 overgelopen door de Watergang.
Eveneens kunnen de leveranciers niet leveren omdat de Dender en de Rijn door het hoge waterpeil niet bevaarbaar zijn.
Daar bovenop komt dat de gegalvaniseerde platen voor het plafond onmisbaar voor het verder gieten van het dak van de bunkers niet tijdig aan de aannemer geleverd kunnen worden en een uitstel van 7 dagen wordt toegekend (4 december 1939).
En dan op 14 april 1940 begint de firma, weliswaar terecht, een discussie over de betaling van eikenhouten bekisting van de schietgaten van de bunkers.
De berekening van de totale hoeveelheid benodigd materiaal wijkt af van die opgegeven op het oorspronkelijke plan. De firma krijgt toch gelijk en ontvangt voor Lot 5 4000 frank extra, voor lot 6 4500 frank en voor lot 1 een supplement van 3000 frank.
Op 27 april 1940 kan Lt Colonel Rootsaert melden aan het ministerie van defensie dat de werken aan de 42 bunkers ten einde zijn.
© 2021 Antitankgracht